Fredag og laurdag har eg fått sett ein del lokal kultur og tradisjon igjen. Me kjørte langt for å treffa viktige folk (chiefar) i går, måtte venta i eit par timar til dei var ferdige med sitt møte, og så fekk me lov til å bli sett (og kanskje høyrt) av toppchiefen, medan me gav frå oss gåvene som høyrer med når ein vil ha kontakt med chiefar i eit område. Gåvene blei mottatt og fordelt, og så kunne me kjøra heim att. Om lag 10 timar var eg på farten for denne kortvarige overleveringa av det ein kanskje og kan kalla inngangsbillett til vidare samtalar. Mannen til venstre er formann for styret i kakaoforeninga i Ghana, og med det ein viktig mann. Du kan lesa om feiringa av 60-årsjubileet for denne organisasjonen og denne toppchiefen her:
Me traff viktige folk i tradisjonelle klede. Desse er chiefar, og han som sit på den fine stolen er såkalla paramount chief, dvs. sjef over alle sjefar i sitt område.
Vegen i dette området var veldig bra. Trafikken var heller ikkje særleg tett, så det gjekk i godt over 100 store delar av turen.
Men ein kan jo støyta på litt av kvart, som t.d. ein tømmertransport. Minibussen med kristent bodskap er ikkje noko uvanleg syn. Dei fleste bilane har noko liknande i bakruta eller på skjermen.
I dag var eg i kyrkja att. Einaste kvite, så det er jo litt rart. Folk er vennlege, men eg får førebels ikkje særleg kontakt der. Kan ha noko med det å gjera at eg reiser tilbake til kontoret når det er slutt. Skal kanskje gi meg meir tid neste gong.
Når gudstenesta er slutt, går koret først og kyrkjelyden etter, medan ein syng ein salme. Så stiller dei seg opp på rekke og rad, slik at alle får helsa på kvarandre.
Laurdag morgon ble eg henta klokka seks som avtalt. Litt før halv sju var me på bussterminalen i Accra, sjekka opp eit par bussar før me bestemte oss for å satsa på ein litt meir offisiell buss enn sist. Denne skulle gå halv åtte, same kor mange passasjerar dei hadde. Vel, då var det bare å venta i ca ein time – litt forgjeves å stå opp så tidleg då, tenkte eg. Bussen kom av garde nærare kvart over åtte, så regulariteten var ikkje all verden..
Rett etter avgang starta ein mann å snakka til alle i bussen. Eg trudde det var ein representant for firmaet som prøvde å retta opp den seine avgangen med nokre fine unnskyldningar, men det var ein predikant som heldt ein engasjert andakt i om lag ein halv time. Det var både hallelujah og amen frå passasjerane, og kollekt før han steig av...
Trafikken ut frå Accra var enorm, så me kom ikkje fram til Kumasi før halv to. Innsjekking på hotell, skifting til gravferdskostyme, og så bar det på fest, for gravferd i Ghana er fest for dei levande og noko ein gjer for å oppmuntra den næraste familien til den avlidne. Det var stort sett mykje lyd heile tida, med eit trommeensemble som leda an.
Det blei mykje handhelsing, me fekk tilvist ein plass å sitja, men etter ei stund måtte me vidare til servering. Det var soft-drink og øl, alt etter eige ynskje. Grilla kylling, nøter og kjeks blei også servert. Der sat me til det var tid å gå heim. Fekk ta ein del bilete som viser nydelege kostyme.
Søndagen skulle me til gravferda for chiefen i Kumawu. Litt feilkjøring blei det, men me kom fram etter kvart. Der var det ikkje noka gravferd, nei. Den var over torsdag ettermiddag. Men me hadde ein fin tur og fekk sjå mykje fin natur og interessante landskap.
Søndag kveld sjekka me opp leigebil. Me fann ein ledig Toyota Landcruiser til 120 GHC for ein dag, med sjåfør.
Papir blei fylte ut og eg skulle til å betla då B meinte at 20 GHC var nok, resten kunne dei få dagen etter når dei dukka opp på hotellet. Nei, det var ikkje tale om, men eigaren skulle ringa seinare på kvelden og stadfesta at dei kunne koma. Han ringde ikkje og me prøvde å ringa han, men ingen kontakt. Neivel, B fekk hjelp på hotellet til å ringa eit anna firma og avtalte ein firehjulsdriven bil frå dette firmaet til klokka seks morgonen etter. Eg hadde no mine tankar om dette.. Kvart på seks måndag morgon ringde den første og sa at han var i resepsjonen. Vel, Barfour meinte at dette var ok. Den som kjem først, får oppdraget og pengane. Slik er det i Ghana... Frokosten me hadde bestilt kvelden i førevegen til kvart på seks kom aldri, og var heller ikkje klar i restauranten, så me bare kjørte. Stoppa ein stad på vegen og åt frokost.
Vegen til plantasjen var dårlegare enn sist. På plantasjen var fem-seks arbeidsfolk i gang med machetane sine. I løpet av 10-15 dagar hadde dei rydda kanskje ¼ av plantasjen. Dei slår ikkje berre graset, men rotar opp røtene, slik at det ser ut som åker etter dei. Ikkje rart at dette tar tid. Biletet viser ei plante som er ca eit halvt år. Her finn me blomar, og på ei anna plante var det alt frukt.
Landskapet nordaust for plantasjen.
Etter plantasjebesøk bar det vidare til elva som deler landskapet. Me kjørte så langt som vegen gjekk, og der fann me ein landsby der borna bada i elva som born andre stader der det er vatn.
Tilbaketuren gjekk greitt, ingen kjøreproblem denne gongen.
Me stoppa ved ein butikk og kjøpte appelsinar som ei dame gjorde klar for eting. Om lag 30 øre pr. stk. Biletet viser disken i butikken..
Me hadde bestemt oss for å ta fly frå Kumasi til Accra, og derfor var me tilbake i Accra litt over seks om ettermiddagen. Det som då tok verkeleg laaaang tid, var den korte kjøreturen frå flyplassen til kontoret, kanskje om lag ei mil. Det tok oss ca ein time i konstant kø.
Men alt i alt, ei interessant helg der eg fekk sjå nye landskap, treffa interessante folk, og eg fekk til og med slappa av og trimma litt i symjebassenget til hotellet me budde på.
I "mitt" hus er det framleis litt spartansk, som de kanskje forstår av bileta. I går kjøpte eg meg akvarium for 2 GHC - om lag 12 kr. Litt selskap om ettermiddagen og kvelden skadar ikkje...I går kveld var det stor «oppstandelse» i nabolaget. Butikkane tvers over gata blei jamna med jorda av svære hjullastarar. Politi var på plass, og mange tilskodarar. Seth sa at dei som hadde desse butikkane hadde blitt advart for om lag eit halvt år sidan, og no dukka renovasjonen opp. Svært få fekk tid til å berga det som for oss ser ut som skur, men som for nokon er både levebrød og bustad. Trist å vera vitne til. I dag låg skura i ruinar, og folk heldt på å rydda litt. Skal bli interessant å sjå om styresmaktene kjem til å rydda alt, eller lar det vera opp til folk sjølve å rydda.
Tok ein tur i nabolaget – nedover gata og tilbake att. Nokre få innkjøp, og så sette eg meg ut i sola litt. Må jo prøva å få litt farge på kroppen til eg kjem heim att. Saman med Seth skulle eg sjå ManU mot Middlesborough. Rett før kampstart kom det ein skikkeleg regnskur, og straumen gjekk... Eit kvarter etter kampstart kom straumen tilbake. Seth meinte at grunnen til slike straumbrot var kortslutning som følgje av at ledningane slo mot kvarandre i vinden eller greiner daska mot dei og laga kortslutning.
Ettermiddagen og kvelden går med til rapport- og mailskriving. Kanskje blir det Die Hard 2 seinare i kveld.
Laurdag og søndag 6.-7. oktober
Me tok ut frå Barfour i sekstida på morgonen. Sjåføren, Sydney, Barfour og eg. Sidan Barfour var litt engsteleg for å bruka den finaste bilen i forhold til leigeutgifter og slikt, blei det til at me tok den raude pick-upen. Ikkje særleg komfortabel, men det blei då plass til oss alle, ein isboks og litt til.
Sidan laurdag er gravferdsdag på landet, og folk frå Accra reiser ut, valde Barfour og sjåføren å ta ein litt lengre veg for å unngå trafikk. Det skulle visstnok gå litt fortaren... Etter to-tre timars kjøring stoppa me for frokost. Så bar det vidare, med ein liten stopp i ein liten by for å levera noko til ein kjenning, Bernard.
Siste del av vegen likna meir på kjerreveg. Vidare og vidare ut på landsbygda bar det, og humpane blei større og større. Me tok att ein landcruisar, som tydelegvis hadde ein sjåfør som var kjend på gjørmehola. Når han hadde passert eit vanskeleg stykke, venta han på oss for å sjå at me kom vidare. Det gjorde me ikkje...
Sjåfør og passasjerar i den andre bilen var så vennlege at me fekk kjøra vidare med dei. Planen var vel at dei kunne hjelpa å taua oss fri etterpå. Bilen tilhøyrde ein hjelpeorganisasjon som heiter World Vision.
Me kom etter kvart vel fram til plantasjen – i tolv-halv eitt tida. Sikkert litt seinare enn me hadde rekna med, men det ser ut til å vera regelen her til lands. Plantene som Thor blei avbilda saman med sist gong hadde vokse ganske bra:
Dei hadde også prøvt seg på å dyrka nyttevekstar saman med jatropha:
Etter fotograferinga var ferdig, stoppa me litt i landsbyen og fann fort ein jatrophabusk me kunne finna frø på. Heile mannskapet i arbeid, medan eg fekk jobb med å fotografera nysgjerrige born – og nokre vaksne. Ein mann kom bort og sa at han var svolten. Då kom det godt med at eg tilfeldigvis hadde med ein flatbrødpakke som ein viss sjef hadde dratt med seg frå Noreg. Mannen takka og bukka og kom att med to knekkebrød som han delte med ungeflokken.
Medan dette stod på forsvann Barfour med onkelen sin til bilen for å førebu redningsaksjonen. Me andre blei inviterte til mat hjå pastorparet i den lokale pinsevennkyrkja. Det blei servert steikt yam med peppersaus og hermetisk fisk. Smakte faktisk ganske godt.
Leiaren for World Vision i området stod for dette, og når han fann ut at det var på tide å bryta opp, for me av garde med Landcruisaren att.
Med lånt wire gjekk me i gang med friskt mot, godt assistert av viljuge hjelparar, men landcruisaren måtte til slutt gi tapt etter å ha slite sundt slepekroken på pick-upen. Ein motorsykkel blei sendt tilbake til landsbyen for å spør om hjelp frå ein traktor me hadde sett kjøra forbi då me var der. Dette tok ei laaaaang stund, men endele kom nå ein traktor med svær hengar kjørande. Det tok ikkje så lang tid før me hadde greidd å dra pick-upen ut av søla ved hjelp av den.
Men ingen av dei lokalt kjende våga å la pick-upen snu her, så den måtte gjennom sølepytten han prøvde å unngå då me sette oss fast, snu, og så koma tilbake att. Det dampa ganske godt under panseret, men bilen sveiv og alt syntest å gå vår veg etter nokre timar arbeid og venting. Så skulle traktoren vidare, og det gjekk ikkje likare enn at den blei ståande fast 100m lenger oppe i vegen. Etter eit mislukka forsøk var det ikkje fritt for at eg sende ei lita bøn til høgare makter, - og skulle du sett: traktoren kjørte vidare!
Landcruisarsjåføren kom så ned til vår bil for å fresa den gjennom dei verste sølespora. Vår sjåfør hadde blitt litt mobba for at han berre hadde taxi-erfaring frå Accra... Dette gjekk også fint, men sjåføren vår var litt bekymra for kjøleanlegget, og det viste seg at radiatoren var meir skada enn me likte. Bilen blei parkert i grøftekanten, og alle steig inn i landcruisaren att som tok oss heilt til næraste by.
Barfour takka så mykje for all hjelp og tålmod, medan leiaren svarte at det var Gud som hadde laga det slik at me kom i deira veg og dermed gitt dei eit høve til å hjelpa oss. Slik kan ein også sjå på det som skjer!
